Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Hukuk, maşer içinde insanoğluın cidden nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Adalet değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, maşeri ömürın gerçekleşmesini çıkarmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına kabul edilmesi ve uyulması gereken, kesin muhik kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanoğluın çizi ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte haklar, adam davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-doğa ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biraşırı düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten ufuklerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini çıkarmak için konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, hak ve seçimın hepsidür. Daha geniş bir teşhismıyla haklar, adalete yönelmiş maşeri evetşama düzenidir. Hukuk Sözcük Medlulı Hukuk kelimesi Arabi “hak” kökünden hasılat ve hak kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğulu “ilenme’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na bakarak haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Beceri Medlulı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu derunin hala doyurucu bir teşhism kuruluşlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak haklar, kendi içinde omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri iş vadi kısmına Özel Hukuk, kişiler ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun mirlıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun boy bos hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde misil nitelikteki bütün durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk vadiında yaptırım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları mâni olmak derunin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve tıkır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kazanç kapatma; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları gibi başka haklar dallarında başka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasal ufukleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan haklar, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşeri bir evetşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri ömürı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet içinde bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Içtimai İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun uygulamalı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun kuruluşsından kaynaklanan gereksinimlerinı hakkındalamaya çkırmızıışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek haklar düzeni ömürın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanoğlunun katıksız kuruluşsına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine normal çıkmak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile kapalıdır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir aranjman altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız teşhismıyla türe, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere dü başka anlamda kullanılır. Adalet aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında kişisel bir özelliği deyimler. Kişi her hin haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bayılmak uğrunda devamlı ve bileğfiilmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe fehvaı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar vadiında hukuki boy bos olarak alay konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete derunindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini derunermiş kurallar bütünü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm haklar sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini derunerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek mevcut düzeni sıyanet etmek, gerekse onu bileğfiiltirmeyi meşrulaştırmak derunin her hin adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta hakkındamıza oturmuş haklar düzenlerinin asli örneği, olması gereken haklar anlamında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut haklar düzenlerinin kendisine normal olup olmadığı açısından bir boy bos ve yorum ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz hakkındalıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşama uyacak, hem bile bu maşeri ömürın amerikan barış içinde sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkırmızıışacaktır.